Karczowanie lasu w miejscu obecnego Tenczynka rozpoczęło się z polecenia Nawoja z Morawicy w 1319 r. Wieś Tęczyn (Tęczynek) powstała bardzo szybko - i już zapewne przed 1325, a na pewno przed 1335 r. wzniesiono w niej kościół parafialny.
Pierwszy obszerniejszy opis kościoła św. Katarzyny znalazł się w relacji z wizytacji kardynała Jerzego Radziwiłła, biskupa krakowskiego, w roku 1598. Była to jedna z typowych późnogotyckich świątyń drewnianych, często spotykanych w krajobrazie polskim w XV i XVI wieku. Strop deskowy malowany. Trzy ołtarze, pośrodku krucyfiks, drewniana chrzcielnica.
Myśl o powiększeniu kościoła pojawiła się po roku 1710, po wygaśnięciu zarazy morowej. Budowę taką ślubował ks. Świątecki - proboszcz, którego zamiarem była fundacja kaplicy Przemienienia Pańskiego z zakrystią. Pomysł ten zyskał szanse realizacji w roku 1721, kiedy marszałkowa wielka koronna, Helena Elżbieta Sieniawska ofiarowała na ten cel 500 złotych. Jednak do wypłaty owej sumy doszło dopiero po kilku latach. Dodatkowym impulsem było sprowadzenie namalowanego w Rzymie obrazu „Przemienienie Pańskie” i uroczyste wprowadzenie go do kościoła w dniu 6 sierpnia 1723 roku. Sprawy ciągnęły się jednak, tymczasem umarł ks. Świątecki (30 I 1727).
Początek budowy nowego kościoła w Tęczynku odnotowany został w tekście wizytacji biskupa Michała Kunickiego, przeprowadzonej w roku 1728. Kunicki zastał w Tenczynku kościół drewniany z drewniana zakrystią, który otaczano murem dla zbudowania nowego kościoła. Był on wznoszony przez wykonawców testamentu ks. Krzysztofa Michała Świąteckiego z gromadzonych przezeń skrupulatnie funduszy. W kościele była posadzka z cegły, drewniany chór muzyczny z pozytywem organowym, świeżo zbudowany przez ks. Świąteckiego, wspomniano też, że strop kościoła - wykonany z desek - był jedynie w partii prezbiterium malowany. Odnotowane zostały stalle po obu stronach chóru, wygodne ławki w nawie, dwa konfesjonały, oraz ambona w nawie po stronie południowej.
Kolejna wizytacja dokonana w roku 1748 przez biskupa Andrzeja Załuskiego przedstawia już opis kościoła aktualnie istniejącego. Kościół p.w. Św. Katarzyny panny i męczenniczki nowo zbudowany, nie był jeszcze poświęcony. Jego chór, zakrystię i kaplicę wybudowano ze środków ks. Krzysztofa Świąteckiego a nawę - jego następcy. Miał on formę prostokątną, było też prezbiterium a przy nim - od południa - murowana kaplica z kryptą, a od północy - zakrystia. Do wnętrza prowadziły drzwi główne od zachodu i boczne od północy, poprzedzone przedsionkiem. Dach kryty był nowym gontem. Od północy do nawy przylegał drewniany przedsionek. Nad tęczą znajdowała się wieżyczka na sygnaturkę z globem i krzyżem u szczytu. Nowa dzwonnica z dwoma dzwonami znajdowała się na terenie cmentarza, kilka kroków na zachód od budynku kościelnego.
Prezbiterium było sklepione, podobnie zakrystia. Nawa natomiast kryta była sklepieniem pozornym wykonanym z drewna. Na nich to były malowidła ścienne przedstawiające świętą Trójcę, Wniebowzięcie N. P. Marii, w łuku tęczowym znajdował się krucyfiks , na bokach zaś ukazany został czyściec, z którego aniołowie i Maria Panna wspólnie uwalniają dusze grzeszników.
W kościele była kamienna posadzka, trybuna muzyczna z organami nad głównym wejściem. Organy, dekorowane rzeźbą, nie były jeszcze pomalowane. W robocie były także niektóre ołtarze zdobiące kościół. W sumie było ich pięć, w tym główny, wzniesiony na trzech stopniach, nowo zbudowany, właśnie malowany i złocony. W ołtarzu tym znajdował się obraz Przemienienia Pańskiego, namalowany w Rzymie. Drugi ołtarz - Św. Mikołaja znajdował się w kaplicy. Trzeci, N. P. Marii, nowo wykonany w nawie głównej od północy, nie był jeszcze pomalowany. Czwarty ołtarz, Św. Katarzyny, starodawnego typu znajdował się po stronie południowej. Kolejny - stary ołtarz, Św. Józefa, znajdował się przy Ścianie nawy od południa. Odnotowano też podwójne stalle w prezbiterium, ławki stare i nowe w nawie, trzy stare konfesjonały. Do tego wszystkiego dochodzą szczegółowe opisy drzwi i okuć, podwójnych okien oraz wielu innych detali.
6 sierpnia 1748 r. biskup Michał Kunicki, sufragan krakowski, dokonał konsekracji kościoła.
W roku 1783 za sprawą Adama hr Potockiego przeniesione zostały z kaplicy zamkowej w Tęczynie do kościoła doczesne szczątki ostatniego z rodu Tęczyńskich - Jana (1637). W sto lat później kościół został okradziony: zniknęły m.in. monstrancje, kielichy i inne srebra kościelne, pochodzące z dawnej kaplicy zamkowej w Tenczynie. Sprofanowano także grób Jana Tęczyńskiego.
Dalsze wiadomości na temat tenczyńskiej świątyni można znaleźć na kartach Księgi Wpisowej Bractwa Przenajświętszej Trójcy oraz w cytowanym wielokrotnie szkicu ks. Smoczyńskiego pt. „Kartka z dziejów Tęczyna”. Pierwsze zapisy dotyczące dziejów kościoła i jego wyposażenia wprowadził tam ks. Wincenty Smoczyński w roku 1880. Z najważniejszych na uwagę zasługują:
Ponadto za czasów ks. Smoczyńskiego przybywały różne sprzęty kościelne i zakrystyjne, wykonywano drobne prace oraz naprawy, których odnotowywanie tu mija się z celem. Uległa zmianie forma sygnaturki kościelnej. Dawna, barokowa widoczna jest na sztychu z lat siedemdziesiątych XIX wieku.
W latach 1903-1904 kolejny proboszcz, ks. Michał Góra, wykonał w nawie kościelnej sklepienie, wymalował całe wnętrze, później zaś dał figury świętych przy ołtarzach bocznych, przekształcił sygnaturkę i wprawił kamienne odrzwia w portalach. W czasie wojny armia austriacka zarekwirowała wszystkie dzwony: nowe fundowane przez różne osoby przybywały kolejno w latach 1919 i 1923.
Z ważniejszych nowości pojawiła się w roku 1918 instalacja elektryczna, w roku 1921 odsłonięto, tablicę upamiętniająca parafian, poległych w latach 1914-1918 i 1920, w roku 1928 wykonano w kościele nowe ławki, wykorzystując dębinę z drzew rosnących dotąd wokół kościoła.
W roku 1931 proboszcz rozpoczął zbieranie datków na malowanie kościoła. Malowanie było dokonane systemem wapienno kazeinowym. Prace trwały od 12 kwietnia do 7 sierpnia. Kaplicę Św. Józefa przemalowano a Św. Antoniego - poprawiono w miejscach uszkodzonych. Nowa polichromia spodobała się parafianom. Przed II Wojną Światową udało się jeszcze odnowić organy pochodzące podobno z roku 1733 oraz dzwonnicę.
Kolejna faza dekoracji wnętrza rozpoczęła się w roku 1969 dzięki wysiłkom ks. kanonika Mieczysława Mądrzyka. Zarówno malowidła ścienne jak i współczesne im witraże w kościele w Tenczynku, są realizacją projektów Adama Stalony-Dobrzańskiego (1904-1985), docenta na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Witraże wykonała krakowska firma Zarzyckich. W tym samym okresie powstały również dekoracyjne drzwi do kościoła i zakrystii, niektóre meble i sprzęty kościelne.
W związku z jubileuszem miała miejsce pielgrzymka do Ojca Świętego z prośbą o błogosławieństwo dla parafii. Kościół otrzymał nową polichromię wykonaną przez artystów malarzy pod kierunkiem Jacka Żubrowskiego. Polichromie poświęcił kard. Franciszek Macharski 6 sierpnia 1998 w sam jubileusz 250-lecia konsekracji świątyni .
Z parafii pochodzili między innymi: znany aktor Bogumił Kobiela (zm. 1969), oraz Wincenty Wcisło – wybitny kardiolog (zm. 1985) pochowani na miejscowym cmentarzu.
Opracowano na podstawie:
Kościół Parafialny p.w. Św. Katarzyny w Tenczynku -
Paweł Pencakowski, Kraków 1997.